26 marca odbyła się IX edycja Powiatowego Przeglądu Tradycji Wielkanocnych w Sosnówce. Gospodarz uroczystości, Wójt Gminy Sosnówka Pan Marcin Babkiewicz rozpoczął spotkanie witając przybyłych gości, a wśród nich: Posła na Sejm RP Pana Dariusza Stefaniuka, Kierownika filii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Białej Podlaskiej Pana Dariusza Litwiniuka, zastępcę dyrektora ds. Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie Pana Artura Sępocha, Przewodniczącego Rady Powiatu w Białej Podlaskiej Pana Mariusza Kiczyńskiego, Radnego Powiatu w Białej Podlaskiej Pana Tomasza Andrejuka, Dyrektora Wydziału Spraw Społecznych Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej Panią Barbarę Kociubińską – Kozę, wiceprzewodniczącą Rady Gminy Sosnówka Panią Barbarę Hołowieniec, Dyrektora Muzeum J.I. Kraszewskiego w Romanowie Pana Krzysztofa Bruczuka, a także dyrektorów placówek oświatowych i instytucji kultury z terenu powiatu bialskiego, pracowników Urzędu Gminy w Sosnówce.
Spotkanie było okazją do przeprowadzenia konkursów na palmę i pisankę wielkanocną oraz na tradycyjny stół wielkanocny. Zwyczaje związane z obchodami Wielkiejnocy rozpoczynają się w Niedzielę Palmową. Dawniej to święto nazywane było również Niedzielą Wierzbną lub Kwietną. Jest ona upamiętnieniem wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Ewangelista Jan nadmienia, że zgromadzony lud witał Chrystusa gałązkami palmowymi i to dało początek nazwie palm. Palma to najczęściej była gałązka leszczyny lub wierzby, przystrojona ziołami, wstążkami, a później również papierowymi kwiatkami.
Laureatami tegorocznego konkursu na tradycyjną palmę wielkanocną zostali :
- kategoria dzieci i młodzież szkolna:
- I nagroda: Olga Dąbrowska z Komarna
- II nagroda: Magdalena Litwiniuk z Motwicy
- III nagroda: Amelia Charecka z Sosnówki;
- kategoria grupowa/dzieci i młodzież szkolna:
- I nagroda: Szkoła Podstawowa w Motwicy
- II nagroda: Zespół Muzyczny ze Szkoły Podstawowej im. ks. Jana Twardowskiego w Horodyszczu;
- kategoria dorośli:
- I nagroda: Jadwiga Jaworska z Drelowa
- II nagroda: Jadwiga Czmielewska z Zahorowa
- III nagroda: Zofia Bobrycka z Janowa Podlaskiego;
- kategoria grupowa/dorośli:
- I nagroda: Zespół „Na swojską nutę” z Zahorowa
- II nagroda: Zespół Jarzębina z Zabłocia
- III nagroda: Sołectwo Dębów;
Częścią tradycji wielkanocnych są też pisanki i kraszanki. Jajko jest najważniejszym symbolem wielkanocnym. Oznacza zwycięstwo życia nad śmiercią lub po prostu początek nowego życia. To również symbol miłości, siły i, a jakże, płodności. Do koszyczka ze święconką wkładamy przynajmniej jedno jajko, którym podzielimy się podczas wielkanocnego śniadania. Może to być pisanka lub kraszanka, a przygotować ją trzeba w Wielki Piątek. Ten dzień jest zwykle bardzo pracowity, bo według tradycji wszystkie przysmaki wielkanocne powinny być gotowe właśnie w Wielki Piątek. Wśród świątecznych przygotowań nie zapomnijmy o barwieniu jajek. Jednobarwne jajka bez wzoru nazywamy kraszankami, malowankami, ałunkami lub byczkami. Dla bardziej zaawansowanych i przede wszystkim cierpliwych, są pisanki – to kolorowe jajka pokryte wzorem wykonanym roztopionym woskiem, czyli przy zastosowaniu techniki batiku. Mamy też skrobanki lub rysowanki – to te na których wzorki wyskrobuje się ostrym narzędziem. Czy kraszanki, skrobanki czy pisanki, po ostygnięciu trzeba koniecznie natrzeć smalcem lub skórką słoninki dla pięknego połysku. A wodę, w której się jajka gotowały, wykorzystać do płukania włosów, wierząc, że będą piękne, gęste i lśniące.
Wiele jest legend mówiących o początku malowania jajek. Najbardziej znana mówi, że zwyczaj ten wprowadziła Maria Magdalena. Otóż prosząc Heroda, aby ulitował się nad Chrystusem, ofiarowała mu właśnie kilka malowanych jajek. Co do skuteczności prośby, znamy historię… W starożytnym Egipcie jajko było symbolem boga Ptaha, boskiego garncarza, toczącego olbrzymie jajko, z którego po pęknięciu wyłonił się świat. Jajko ze szczerego złota było też atrybutem Afrodyty, bogini miłości, płodności i piękna. A według wierzeń filipińskich i indyjskich świat miał powstać z jaja złożonego przez praptaka. W legendach asyryjskich było jajo złożone przez odradzającego się z popiołów Feniksa. Zawsze więc było ono symbolem życia lub narodzin.
A jak uzyskać tradycyjne kolorowe jajka? Przepisy na pozyskanie tradycyjnych barwinków:
kolor brązowy lub pomarańczowy – jajka gotujemy w łupinkach cebuli. Im więcej łupin, tym intensywniejszy kolor; można również gotować jajka w herbacie, kawie lub korze dębu – kolor będzie ciemniejszy;
kolor różowy – wykorzystajmy sok z buraków ćwikłowych. Rozcieńczony sok zabarwi jajka na różowo, bez rozcieńczenia na czerwono;
kolor zielony – do uzyskania zielonego koloru potrzebujemy wywaru ze szpinaku, szczypiorku, barwinku lub świeżej wiosennej trawy;
kolor żółty – wykorzystajmy przyprawy np. kurkumę lub curry. Im więcej przyprawy, tym kolor mocniejszy; moczymy ugotowane jajka w roztworze z przyprawą;
kolor niebieski – potrzebujemy modrej kapusty. Sporą główkę zalewamy wrzątkiem i dodajemy trochę octu. Taki wywar zostawiamy na co najmniej 12 godzin. Po czym gotujemy w nim jajka. Efekt murowany;
kolor beżowo-brązowy – gotujemy jajka w wywarze z pokrzywy;
kolor szary – wykorzystujemy ziele hibiskusa, gotujemy je ze szklanką wody, szczyptą soli i trzema łyżkami octu. Ugotowane jajko moczymy w roztworze do uzyskania pożądanego koloru, nie gotujemy razem;
kolor fioletowy – przygotowujemy wywar z bzu czarnego, czarnej malwy i jagód – jajka gotujemy w wywarze, można dodać trochę octu, aby skorupki nie pękały;
kolor pomarańczowy – dynia lub marchew – warzywa ścieramy na tarce, dodajemy łyżkę octu i gotujemy;
kolor szary i czarny – przygotowujemy wywar z szyszek olchy czarnej, gotujemy intensywny wywar, dodajemy jajka i gotujemy kilkanaście minut. Im dłużej gotujemy, tym kolor ciemniejszy, od szarości po czerń.
Podczas przeglądu odbył się konkurs na najpiękniejsze pisanki wielkanocne, tradycyjne i współczesne. Oto laureaci:
- kategoria: pisanka wielkanocna wykonana techniką tradycyjną/dzieci i młodzież szkolna:
- I nagroda: Julia Litwiniec z Piszczaca
- II nagroda: Magda Kowalczuk z Sosnówki
- III nagroda: Jakub Pawlukiewicz z Romaszek;
- kategoria: pisanka wielkanocna wykonana techniką współczesną/dzieci i młodzież szkolna:
- I nagroda: Zuzanna Łuciuk z Rzeczycy
- II nagroda: Marcel Wojciechowicz z Lipinek
- III nagroda: Kacper Szudrowicz z Romanowa;
- kategoria: pisanka wielkanocna wykonana techniką tradycyjną/dorośli:
- I nagroda: Marlena Charecka z Sosnówki
- II nagroda: Teresa Matusiewicz z Janowa Podlaskiego
- III nagroda: Teresa Pajnowska z Romaszek;
- kategoria: pisanka wielkanocna wykonana techniką współczesną/dorośli:
- I nagroda: Anna Wróbel z Zahajek
- II nagroda: Środowiskowy Dom Samopomocy w Międzylesiu
- III nagroda: Eugenia Wasilewska z Konstantynowa.
Podczas przeglądu zaprezentowano również tradycyjnie zastawione stoły wielkanocne. Jury oceniło dekoracje, pomysłowość, a przede wszystkim dobór i smak potraw. A oto tegoroczni nagrodzeni:
I nagroda: KGW ”Pohorylanki” w Pogorzelcu, gm. Sosnówka
II nagroda: Klub Twórców Rękodzieła Artystycznego, gm. Janów Podlaski
III nagroda: KGW w Dąbrowicy Dużej, gm. Tuczna.
Serdecznie gratulujemy wszystkim laureatom.
Uczestnicy konkursów oraz przybyli goście wysłuchali pieśni wielkopostnych, które zwykle towarzyszą przeglądowi. W bieżącym roku w przeglądzie wystąpili: uczniowie klas IV-V ze Szkoły Podstawowej im. J.I. Kraszewskiego w Sosnówce, Zespół ze Szkoły Podstawowej w Motwicy, Zespół muzyczny ze SP w Horodyszczu, Skrzypaczki z Mistrzem Zdzisławem Marczukiem, Natalia Raczkowska, Zespół „Jarzębina” z Zabłocia, Chór „Echo Podlasia” z Białej Podlaskiej, Zespół „Polesie” z Horodyszcza, Zespół „Pogodna Jesień” z Konstantynowa, Zespół „Biesiadnicy” z Żeszczynki, Zespół „Melizmat” z Konstantynowa, Adam Jastrzębski, Zespół Śpiewaczy „Echo Polesia” Klubu Seniora w Terespolu, Zespół „Na Swojską Nutę” z Zahorowa, Zespół „Sąsiadeczki” z Kobylan, Zespół „Zielona Kalina” z Piszczaca oraz Zespół ludowy „Marysieńki” ze Starych Szpaków.
Zadanie otrzymało wsparcie z budżetu Powiatu Bialskiego, z działu 921: kultura i ochrona dziedzictwa narodowego.
Zdjęcia: Dariusz Stachyra